Zamek w Krasiczynie

eszcze do niedawna uznawano zamek w Krasiczynie za jednorodny, zbudowany na przełomie XVI i XVII wieku. Jednak badania przeprowadzone w ostatnich dziesięcioleciach ujawniły, że w skrzydle północnym zamku znajdują się mury budynku bramnego ponad pół wieku starszego od istniejących zabudowań - budynek ten powstał w latach 1540-1550. Z okresu postania należy wnosić, że dwór, w którego skład wchodził, został zbudowany przez Jakuba z Siecina herbu Rogala, który poślubił Barbarę z Orzechowskich. To Jakub był protoplastą rodu Krasickich. Jego syn Stanisław Krasicki w drugiej połowie XVI wieku wzniósł zamek w obecnej formie, a wnuk Stanisław Marcin w latach 1598-1614 

Widok od północnego-zachodu z około 1840 roku

wykończył dzieło ojca.

Renesansowy zamek miał założenie prostokątne z obszernym dziedzińcem pośrodku. Trzy skrzydła oraz część północnego były kurtynami, a resztę północnego stanowił budynek mieszkalny. Na rogach prostokątnego założenia wzniesiono cztery potężne okrągłe baszty. Cały obwód murów i baszty posiadały liczne strzelnice, które w murach południowym, wschodnim i zachodnim zachowały się częściowo do dziś. Zalew otaczający zamek od zachodu i północy stanowił naturalną ochronę murów zamku, natomiast od południa i wschodu przekopano fosę oraz usypano wały.

Tak wyglądał wzniesiony przez Stanisława do roku 1580, jego syn w latach 1598-1614 powoli zmieniał dzieło ojca na wspaniałą manierystyczną rezydencję. Mimo, że cały starszy zamek tkwi w murach późniejszego to Stanisław Marcin Całkowicie zmienił wygląd zewnętrzny budowli. Za czasów Stanisława Marcina powstały nowe skrzydła mieszkalne przy dotychczasowych murach kurtynowych, skrzydło północne zostało 

Makieta znajdująca się na zamku w Nowym Wiśniczu, fot. ZeroJeden, VI 2009

przedłużone na całą długość ściany północnej. Podwyższono baszty i pozostałe kurtyny, dziedziniec otoczono parterowym krużgankiem, a strzelnice zamurowano. Dotychczas wjazd na zamek prowadził przez budynek bramny przebudowany z istniejącego budynku drewnianego grodu, teraz wzniesiono nową bramę z wysoką wieżą zegarową. Stary wjazd zamurowano a z nowego poprowadzono arterię widokowo-komunikacyjną przez drewniany most nad zalewem i miasteczko w stronę Sanu. W ciągu następnych czterech lat do 1618 roku przebudowano kaplicę. Zamek zyskał bogatą kamieniarkę, malowidła i dekoracje sgraffitowe.

W 1530 roku ówczesny właściciel zamku Jan Tarło odnowił niektóre dekoracje. W latach 1750-1785 został częściowo przebudowany, zmiany dotyczyły głównie skrzydła północnego. W 1852 roku spłonęły wszystkie wnętrza oprócz kaplicy a na przełomie XIX i XX wieku został odbudowany.

W 1963 roku rozpoczęto trwającą kilkanaście lat konserwację.

Budowla należy do czołowych pomników architektury w Polsce. Zachowała się bogata dekoracja sgraffitowa, attyka, baszty: Szlachecka, Królewska, 

Zamek w Krasiczynie na zdjęciu z okresu międzywojennego

Papieska, Boska, wieża zegarowa oraz arkadowy dziedziniec.